Antom Labranha
Nasce Avelino no ano de 1897 no lugar da Travesa, na freguesia de Santa Comba da Órrea, concelho de Riotorto (Lugo). Com sua família trasladar-se-ia para Meira quando tinha dez anos e, pouco depois, com apenas doze, começa o seu périplo como emigrante. Um parente havia levá-lo trabalhar para os Buenos Aires da Argentina, e lá vai ele, expectante e resignado coma moço cumprido: “como se me dissessem que fosse sachar nas patacas ao leiro ou levar as ovelhas ao monte”. Volve para Meira em 1916, onde subsiste fazendo de mestre em três aldeias da contorna – sem acreditação oficial, o que era frequente naquele tempo- e indo ás segas a Castela. |
|
Quatro anos após volta a emigrar, desta vez para Cuba. Porém, non havia encontrar na ilha caribenha o afamado paraíso dos colonizadores -de mítica abundancia e riqueza- senão que iria sofrer as duras condicões de miséria e repressão pelas quais passavam os trabalhadores. Dois anos depois decide volver a Buenos Aires, onde se estabelecerá definitivamente. Enchoupado de saudades, no corpo e na alma, relaciona-se de contado cos círculos intelectuais galegos na emigração, nos que vai participar ativamente e aos que vai ir achegando unha produção poética salientável. Membro do Centro Gallego e da Unión Gallega, destacado orador e conferencista, incorpora-se á Irmandade Galega desde onde realiza reiterados pronunciamentos contra o fascismo espanhol e a favor do reconhecimento do feito nacional galego. Á intensa atividade como impulsor e dinamizador do associacionismo junta unha prolífica produção jornalística. Publica em diferentes revistas editadas na diáspora, como El Despertar Gallego, A Nosa Terra, Lugo, A Fouce, Verba… No centenário da publicação dos “Cantares Gallegos” (17 de maio de 1963, data que dá origem ao Dia das Letras Galegas) escreve para Rosalía de Castro um muito formoso poema. Unha rosa pra ti, Rosalía con galega fidel devoción en homaxe das rosas nacidas na verde roseira do teu corazón. (de UNHA ROSA)
Foi homenageado, em múltiplas ocasiões, por diferentes agrupações e instituições do mundo da emigração. Na homenagem que a Irmandade Galega lhe ofereceu em dezembro do 47 intervieram Manuel Puente e Castelao, de quem sentiria fundamente a sua morte (quando finou -no 1971-, Avelino foi soterrado cabo de Castelao e Suárez Picallo, no Panteão do Centro Gallego).
Xaneiro de ruín Vrao que nos fire e nos abura cunha lapa de tristura desque se foi Castelao. (de XANEIRO)
VOLTA ONDE NÓS COM O TEU AGASALHO VENTUREIRO
Avelino na casa dos seus descendentes, em 2014.
Xesteiras de Santacomba, donde andiven de rapaz, toxal da serra de Meira, quén vos puidera mirar! (de AS XESTAS) I-ademais non me resolvo pol-amor de que ó volver non me poidan conocer i-é por eso que non volvo. (de CARTA PR-Á TERRA) Na fronte da casa unha placa rememora o seu nascimento, o seu aquele feitio de poeta, o seu humanismo, o seu compromisso aldeã e a sua universalidade. Há agora um sinal, unha “pedra chantada” que o lembra, que o traze ao memento, a essa memória coletiva que é, ao cabo, a Pátria:
Que froreza nos prados feiticeiros a gama de choridas máis fermosa e que medren nas valgas i-ós outeiros verdescentes ramallos de loureiros pra coroar túa frente maxestosa. (de ¡MIÑA PATRIA!) Ajuntar a sua obra á sua lembrança, espalha-la e dá-la a conhecer por aldeias, vilas e cidades, é agora o anseio de quem ata aqui tinha chegado. Implicar as instituições que nos representam ata podermos alcançar o reconhecimento pleno deste nosso egrégio poeta: “Um dia das Letras para Avelino” converte-se num desafio ao que dia a dia se sumam mais pessoas, coletivos e entidades. Direiche do meu achego neste meigo falar noso pois é doce e é mimoso falar de amor en galego (de EIDO NOVO) A ÓRREA DESVENDA NO SEU NOME SUA PAISAGEM Montanhas vertiginosas proclamam a sua prevaleça na procura do céu, esse não-lugar que nos conforta. As abas descendem apressuradas cara o fundo distante no qual se debuxa o rio Mourín, que estorce caprichoso e melancólico seu leito, dilatando a sua presença, para mais ficar …latejando Desde a janela, límpida, da rústica, humilde, casa que olhava cara o sul, o menino olhava a tona da terra escorregar com a chuva tempestuosa que bulia endoidecida à procura daquele rio persuasivo. Arrastando consigo a fertilidade, a terra pousava nas sebes e silveiras dos cômoros que interdiziam seu caminho, barrelas onde a enxurrada era contida. Logo de escampar o inverno todo, começava o labor regenerador: em cestos e canastros, a aldeia toda -suarenta, derreada- acarretava costa arriba a terra fugidia que precisavam para a sementeira. Colleitas non abondosas cada ano máis pequenas terra que as augas levaban cando viñan as tormentas pró río, polas encostas deixando soio penedas. (estrofas de ESPELLO ALDEÁN) Xentes sempre consumidas coma escravos de galeras collendo toxos no monte levando esterco prás leiras carregando sempre feixes naquela terra costeira na que nin carros había porque se deitaban nela. Na outra beira ergue-se a serôdia capela. A rente, o cemitério, onde as almas aguardam pelo dia, novo, no que os sinos repenicarão, Avelino, na tua memória. Para o outro lado, no campo da feira trata-se o gado; comerciam-se mercadorias; intercambiam-se alentos, amores e desejos; transmitem-se noticias, contam-se histórias, arranjam-se lendas. Fundam-se mitos. I ANDAINA POR AVELINO Vizinhos idosos que ainda te lembram, ou que crêem lembrar-te, vêm chamar-te à porta. Porque Ti também hás vir nesta romagem. Parentes pelo sangue, pela terra, pela dor, pela miséria compartida, pela epopeia migratória, pela língua subjugada, pela nostalgia da palavra ceivada, pelo verso imensurável… todos por junto numa soa voz, clara, impetuosa, reja, que na Galiza inteira se escute. O itinerário havia-nos levar ao lugar da Pena, cabo de Meira, à casa para que foram viver aquando ele tinha nove anos. Cando na patria, redento, me vexa d-este pesar que me da desazón, cando no morno regazo me teñas heiche cantar a mais leda canzón. (de MUIÑEIRA) Isto é apenas o início dum longo caminho: uma andaina que hoje vai fazer parada em Meira mas que haverá de continuar, multiplicando-se, espairecendo-se por chairas, vales e montanhas, até cruzar o oceano que nos abrange.
E lá estavam –não podiam faltar!- gaiteiras, pandeireiras e bailadoras, jungindo-se a nós coma quem se substancia e dignifica num grito irrefreável. Hei, Carvalheira! Xa está o gaiteiro ó pe do cruceiro soprando no fol, i-o tamborileiro petando lixeiro lle sigue seu son. (FESTA DE MEIRA) “Nove ferreñas” interpreta, por elas musicado, o poema de Avelino “Canzón pró sono dun neno“:Polas valgas i os outeiros a soma da noite cai i un agromar de luceiros o ceio amosando vai. E zoa, zoa, zoa, zoa zoando o vento polas veigas vai marmulando. ……. E durme, durme, durme, durmindo Xa durme no barrelo meu anxo lindo. Almoçamos á sombra de carvalhos, castanheiros, nogueiras e vidoeiros, com a frescura do arrolo novo do rio Minho. ¡Se xa na ponte de Meira semellas ser un lanzal mozo, que canta cantigas i-ó lonxe vai troulear! (de RIO MIÑO) Ana Veiga, sobrinha de Avelino lê AS XESTAS. Em lembrança Que relembros me viñeron que deseios de voltar outra vez á terra miña ver xesteiras e toxals! Miguel, nado na Órrea, lê O MEDO. Para ganharmos o futuro. Tiven polo mundo adiante Para sabermos máis podemos consultar o libro “Avelino Díaz: Unha voz comprometida na Galicia emigrante” de Marivel Freire, editado pelas “Brigadas en Defensa do Patrimonio Chairego” (Lugo 2002) ou visitar a web da asociación: avelinodiaz.gal |
Você precisa fazer login para comentar.